Spaansen maakt complete gevels

Een huis in een dag

De bouw conservatief? Wie de ontwikkelingen in de sector goed in de gaten houdt, weet wel beter. Met een ondernemende én innovatieve blik zoeken bouwbedrijven en toeleveranciers continu naar oplossingen voor grote en kleine knelpunten. “Gevelklaar is meer dan iets nieuws. Het is een innovatie waar de bouw al geruime tijd op wacht.”

Dat er een compleet nieuwe fabriek in Harlingen is gerealiseerd, onderstreept de grote verwachtingen die Spaansen heeft van ‘Gevelklaar’. Het nieuwe concept van de bekende producent en leverancier van onder meer zand, grind en betonmaterialen, is dan ook het resultaat van twee jaar serieus onderzoek, testen en ontwikkeling. “Gevelklaar is precies wat de naam al zegt: een gevel die helemaal klaar is”, stelt Ab Knook. Samen met Johan Spaansen en Rieanne Knook vormt hij de groepsdirectie van het Noord-Hollandse familiebedrijf dat dit jaar 75 jaar bestaat. Samen beslisten de groepsdirecteuren twee jaar geleden om fors te investeren in de bouw van de compleet nieuwe fabriek voor ‘Gevelklaar’ op het eigen bedrijfsterrein in Harlingen. “In de hal van 3200 vierkante meter vindt de complete afwerking van de gevels plaats. Met zeven robotarmen is dat proces grotendeels gerobotiseerd, al komt er altijd ook nog wat handwerk bij kijken.”

Als een LEGO-doosje

Even terug naar het begin. Wat is ‘Gevelklaar’ nou precies? En wat maakt het tot zo’n gewilde innovatie? “Gevelklaar is een compleet met keramische steenstrips afgewerkte gevel op een betonnen casco geveldeel. Die afwerking met verlijmde steenstrips en ingestorte kozijnen gebeurt van a tot z in onze fabriek in Harlingen, waar we ook al heel wat jaren de betonnen casco geveldelen produceren. Na productie gaan de complete, kant-en-klare prefab gevels vanuit Harlingen rechtstreeks naar de bouwplaatsen, waar we dan met onze eigen medewerkers in één dag een huis in elkaar kunnen zetten. We houden ons alleen niet bezig met de fundering, de kap en het binnenwerk. Zodra de aannemer de kap erop aanbrengt is het huis wind- en waterdicht en kan hij verder met het binnenwerk. ‘Gevelklaar’ levert dan ook een gigantische tijdwinst op.” En het eerste project loopt al. Op dit moment worden in Wieringerwerf 37 nieuwbouwwoningen gebouwd met ‘Gevelklaar’, in opdracht van Wooncompagnie. Het werk wordt daar gerealiseerd door Trebbe Wonen BV.

Metselaarschaarste

Waar kwam het idee voor ‘Gevelklaar’ eigenlijk vandaan? Bij Spaansen merkten ze de laatste jaren dat steeds meer bouwprojecten vertraging opliepen door gebrek aan mankracht. “Een hardnekkig probleem dat niet zo makkelijk is opgelost. Metselaars zijn bijvoorbeeld steeds schaarser. Daardoor liggen woningbouwprojecten soms weken stil.” Kies dan voor een andere gevelbekleding die makkelijker te monteren is, zou je zeggen. Maar dat wil ‘de’ Nederlander niet: uit eigen onderzoek blijkt dat de meeste woningzoekers een sterke voorkeur hebben voor een gevel met een traditionele uitstraling, zoals bakstenen. En ja, de klant is koning.

“We waren bij Spaansen sowieso al begonnen om aan onze betonnen geveldelen meer waarde toe te voegen. Zo voorzagen we de geveldelen al van isolatie, instortvoorzieningen zoals water- en elektraleidingen en bevestigden we er ook de kozijnen op. Dat kon nog beter, vonden we.” Zo worden de kozijnen nu ingestort in plaats van op de gevels geschroefd. “Ook de isolatie wordt speciaal voor ons gefabriceerd.” De strategische samenwerking met een minstens zo gedreven partner Vandersanden uit België leverde, met alle feedback van bestaande klanten en leveranciers, een belangrijke input. Samen met Vandersanden ontwikkelde Spaansen een procedé om steenstrips op de betonnen geveldelen te verlijmen. Na het verlijmen van de steenstrips wordt het metselwerk traditioneel gevoegd en zijn de geveldelen klaar voor transport naar de bouwlocatie.

Lang verhaal kort: dit is prefab zoals prefab bedoeld is.

Geen ‘onze size fits all’

‘Gevelklaar’ is bepaald geen one size fits all-concept. Integendeel. “Opdrachtgevers kunnen kiezen uit dertig verschillende soorten kleuren en drie verschillende diktes. Bovendien is in het metselontwerp ook van alles mogelijk: halfsteens verband, wildverband, tegel- of stapelverband, rollagen, verticaal metselwerk en uitkragende stenen.” Dat geldt ook voor het voegwerk – de klant heeft het voor het kiezen. De grote mate van robotisering van het productieproces betekent volledig behoud van vakmanschap. “Architecten kunnen alle kanten op wat geveldesign betreft.”

Het volledige productieproces gebeurt onder geconditioneerde omstandigheden. Dat resulteert in een constante, hoge kwaliteit van de verlijming waar Spaansen twintig jaar garantie op geeft. “Het keuringstraject voor een KIWA-certificaat is bijna afgerond, we verwachten begin 2021 het officiële certificaat te krijgen. Dan kunnen we ook mee met de in de bouw gebruikelijke referentieperiode van vijftig jaar.”

Meer dan tijdwinst

Behalve de praktische winst op de bouwlocatie – nieuwbouwprojecten kunnen veel sneller worden opgeleverd, met minder overlast voor de omgeving – wordt er op een veel breder terrein winst geboekt met ‘Gevelklaar’. “Ga maar na: het hele productieproces vermindert de CO₂-uitstoot omdat er minder transportbewegingen nodig zijn. Het complete productieproces vindt immers plaats op één locatie. Ook is er minder materiaal nodig. Uit een traditionele gevelsteen wordt ongeveer 1,6 strip gehaald. Met hetzelfde verbruik aan grondstoffen en energie kan dus een groter geveloppervlak bekleed worden: een besparing van circa zestig procent”, legt Ab Knook uit. 

Tel daarbij op dat de isolatiewaarde van de geveldelen met een Rc-waarde van 5,2 hoger is dan het Bouwbesluit vereist, waardoor de uiteindelijke bewoners dus minder energie zullen verbruiken. Last but not least: de bouwers kunnen toe met veel lichtere steigers – ze hoeven alleen nog maar details zoals dakgoten te monteren. Bovendien zijn die steigers ook nog eens voor een veel kortere tijd nodig.

Goed nieuws voor de bouw dus. Want net als circulair ondernemen is ook groen en milieubewust werken bij veel bouwbedrijven de hype allang ontstegen en helemaal ingeburgerd in hun bedrijfsvoering. “Dat is nauwelijks nog een trend te noemen, maar eerder business as usual. In dat opzicht is ‘Gevelklaar’ eigenlijk helemaal niet zo revolutionair, maar vanuit ondernemersperspectief gewoon een heel slimme en logische zet.”

Spaansen Groep

Het familiebedrijf Spaansen Groep bestaat 75 jaar en heeft drie hoofddivisies: Spaansen Grondstoffen en Logistiek, Spaansen Bouwsystemen en Spaansen Tuin en Bestrating. Er werken ongeveer 320 mensen. Hun slogan: ‘Verbinding is ons succes.’