Tekorten in onderdelen en chaos in de toeleveringsketen maken al lang deel uit van het dagelijks leven in de Nederlandse industrie. De hoop dat markten en toeleveringsketens snel zullen versoepelen is sterk verminderd. Verstoringen in de toeleveringsketen houden 83 procent van de Nederlandse industriële bedrijven nog steeds in spanning. Voor het derde jaar op rij werden 250 Nederlandse besluitvormers uit verschillende industriële sectoren ondervraagd voor het Supply Chain-rapport in opdracht van reichelt elektronik.
We blijven positief
Bijna de helft (45%) van de besluitvormers in de Nederlandse industrie gelooft dat de situatie in de toekomst zal verbeteren. Dat is minder dan in de voorgaande jaren, in 2021 was ruim twee derde nog positief over de toekomst en het jaar ervoor was dit 48 procent. Wel hebben de respondenten van de enquête vertrouwen in de veerkracht van hun eigen bedrijf (88%), hoewel de meerderheid (52%) het ermee eens is dat hun bedrijf de afgelopen drie jaar aanzienlijke verliezen heeft geleden. Ook vreest 59 procent het economische risico dat hun bedrijf loopt wanneer er grote tekorten ontstaan aan bepaalde componenten. Door het invoeren van een betrouwbaar systeem zijn zij ervan overtuigd dat ze de problemen in de toeleveringsketen kunnen overwinnen (69%).
Maatregelen werpen vruchten af
De voorraden van materialen worden schaars, leveringen worden vertraagd of helemaal geannuleerd. Daardoor komt de productie in Nederland vaak tot stilstand. Toch laten de resultaten van de enquête van dit jaar een verbetering zien ten opzichte van voorgaande jaren: terwijl er in 2021 gemiddeld 38 dagen productiestilstand was en in 2022 gemiddeld 47 dagen, konden bedrijven in 2023 slechts 30 dagen niet produceren. Zelfs 19 procent van de ondervraagden hoefden ondanks de hindernissen het werk helemaal niet neer te leggen. Dit resultaat toont op indrukwekkende wijze het succes aan van de maatregelen die in de afgelopen twaalf maanden zijn genomen.
De Nederlandse ondernemer spreidt de kansen en gaat voor lokaal en goedkoop
Een nieuwe en populaire trend om knelpunten in de toeleveringsketen het hoofd te bieden en veerkracht op te bouwen of te behouden werd dit jaar belicht in het Supply Chain rapport van reichelt elektronik. Een meerderheid van de bedrijven (90%) ziet leveranciersdiversificatie als een kernstrategie. Steeds meer bedrijven werken met meerdere leveranciers samen voor bepaalde componenten en grondstoffen. Ook onshoring, dat wil zeggen het samenwerken met lokale leveranciers, is een belangrijke strategie (84%) om onafhankelijk te worden van de globale handel en politieke onrust. Het overschakelen naar goedkopere leveranciers staat ook hoog in de lijst (80%).
Combinatie van just-in-time met voorraadaanvulling
Het verhogen van de voorraden blijft een populaire tegenmaatregel die wordt genomen om knelpunten in de bevoorrading tegen te gaan. In 2021 volgde 49 procent van de bedrijven deze strategie, tegenover 64 procent in 2022. Dit jaar doet nog zo’n 39 procent aan het vergroten van de voorraden van kritieke componenten. Nog eens 42 procent is van plan dit in de komende 12 maanden verder te vergroten. In detail omvat dit de verwerkende industrie van hardwarecomponenten en elektronische componenten, bouwkunde, de auto-industrie en nutsbedrijven, waar ongeveer een derde van de bedrijven op deze maatregel vertrouwen.
Ruim een derde van de ondervraagden is in de afgelopen twaalf maanden teruggekeerd naar het just-in-time-concept. Toch blijven ze ook hun magazijnen bevoorraden met de belangrijkste componenten. Met name de auto-industrie, de elektronica- en hardware-industrie, en de nutsbedrijven vertrouwen op deze combinatie. De terugkeer naar just-in-time is een bevestiging van de resultaten van de reichelt-enquête van 2022, waarin 70% van de bedrijven zich kon voorstellen opnieuw op deze strategie te vertrouwen.
Bedrijven vrezen prijsstijgingen, aanhoudende inflatie en de recessie
Ondanks de aanhoudend onstabiele toeleveringsketen is de inkoop van componenten en materialen de afgelopen twee jaar aanzienlijk verbeterd, waarbij slechts 36 procent nog steeds moeite heeft om bepaalde componenten of materialen te bemachtigen. Begin 2022 zei 80 procent dat ze hier het jaar ervoor mee te maken hadden gehad. Vooral de prijsstijging voor kritieke componenten in de toekomst wordt gevreesd en is sterk gestegen, van 30 procent van de bedrijven in 2022 naar 61 procent dit jaar. De bezorgdheid over de inflatie (53%) is sterk aanwezig, ook ziet men de algemene recessie (52%) als risicofactor.
Wereldwijde gebeurtenissen invloed op de toeleveringsketen
Terwijl er in 2021 nog hoop was op het licht aan het einde van de tunnel – op dat moment het einde van de coronapandemie – is de economische en politieke situatie in Nederland en wereldwijd tot een hoogtepunt gekomen: conflicten in het Oosten en het Midden-Oosten, algemene recessie en inflatie, evenals verhoogde werkdruk als gevolg van milieuvoorschriften en de nieuwe wet op de toeleveringsketen, vormen een grote potentiële bedreiging voor Nederlandse industriële bedrijven. Met name 52 procent van de respondenten uit de Nederlandse industrie schrijft een grote invloed op de wereldhandel toe aan de oorlog tussen Oekraïne en Rusland.
Verlangen naar onafhankelijkheid
Het verlangen naar onafhankelijkheid is alomtegenwoordig in 2023: de meerderheid van de bedrijven (78%) hoopt op meer officiële politieke steun voor Nederlandse onderzoeksprojecten zoals de productie van halfgeleiders of andere essentiële componenten om concurrerend te blijven en meer zelfvoorzienend te worden. In 2022 was slechts 36 procent er voorstander van en in 2021 was dat nog maar 27 procent. 69 procent zou zich in de toekomst meer willen specialiseren in nieuwe technologietakken, omdat ze daar betere kansen zien om het technologisch leiderschap uit te breiden, bijvoorbeeld in quantumtechnologie (60%).
