De oudste veiling ter wereld, in Broek op Langedijk, ging ook tijdens de Tweede Wereldoorlog ‘gewoon’ door. Hoe bijzonder dat was, en hoe het er aan toeging, dat kun je nog tot en met de zomer gaan bekijken in Museum BroekerVeiling.
“We vinden het erg belangrijk om te laten zien hoe het eraan toe ging met de veiling tijdens de periode 1940-1945”, vertelt Renée Korver van het museum. “Zes dagen per week, behalve op zondag, werd hier handel gedreven.” In het grote depot van het museum waren daarvan nog allerhande artefacten terug te vinden. Samen met stagiair Kaj Metz dook conservator Lisette Zijp in de archieven en in het leven van de inwoners van Broek op Langedijk. “De inhoud van ons depot is van grote waarde voor de geschiedvertelling. Normaliter krijgen de bezoekers dat niet te zien: zij komen voor onze vaste expositie over de veiling: over de reis van producten van land tot klant. Maar wij wilden graag extra aandacht besteden aan deze museumstukken”, legt Renée Korver uit.
Nu er steeds minder mensen zijn die de oorlog nog bewust hebben meegemaakt, was het museum bang dat de kennis verloren zou gaan. “We gaan naar een generatie die de veiling niet meer in werking heeft meegemaakt. Op deze tijdelijke expositie laten we van alles zien over de oorlogsjaren aan de hand van vier onderwerpen: tuinbouw in Langedijk, transport in Langedijk, handel in Langedijk en de Langedijker groenteveiling. De expositie bestaat uit artefacten zoals voorwerpen en papieren uit die tijd, maar ook uit interviews met mensen die destijds betrokken waren bij de veiling en de handel”, vertelt Renée Korver.
Stagiair Kaj Metz is inmiddels afgestudeerd museumdeskundige. Samen met conservator Lisette Zijp stelde hij de expositie samen. “We wilden de oorlog meer zichtbaar maken voor het publiek. We hebben dat in samenwerking met de Stichting Langedijker Verleden – die een aanzienlijk aantal objecten ter beschikking stelde – op een mooie manier kunnen doen.” Metz interviewde een aantal mensen die tijdens de oorlog tussen de 8 en 17 jaar oud waren. Hun beleving van die tijd is onder andere terug te vinden in quotes op de muren van de bovenverdieping van het museum, waar de expositie is ingericht. Kaj Metz: “Het gaat om heel persoonlijke verhalen, die alleen zij nog kunnen vertellen. Op tekstbordjes bij de tentoonstelling geven we al veel informatie, maar de quotes op de muren geven net dat extra laagje persoonlijkheid.”
Voor Kaj was de expositie geslaagd toen hij de reacties van het publiek vernam. “Bezoekers geven ook hun eigen betekenis aan zo’n tentoonstelling. Doordat zij met elkaar in gesprek gaan en ook hun eigen ervaringen aan elkaar vertellen, gaat het echt leven. Het verhaal wordt zo gedragen door de bezoekers, het brengt echt wat teweeg. Een foto, een oude fiets… De herkenning is groot en juist dat brengt interactie en beweging tot stand. Ik was ontroerd toen bleek dat precies dat gebeurde: op dat moment was de expositie geslaagd.”
De expositie is nog tot en met deze zomer te zien en ook de rol van Kaj is nog niet uitgespeeld: hij heeft zijn hart verknocht aan het museum.
Het Bollengebouw
Renée Korver: “Ook onze vrijwilligers vinden de expositie erg mooi. Zij zijn mensen die hart voor de veiling hebben, zoals voormalige tuinders.” Vrijwilliger Jan Bruin was inderdaad vroeger tuinder. “Ik ben van 1947, van na de oorlog. Maar ik weet wel dat ook in de oorlog de groente moest worden verhandeld. Mensen moesten namelijk verplicht leveren aan de Duitsers: er was een commissie die dat controleerde. Ik weet ook dat er veel producten stiekem achtergehouden werden, die werden dan verkocht op de zwarte markt. Een riskante onderneming, maar het werd wel gedaan.”
Bruin vertelt ook over het ‘Bollengebouw’. “Dat is hier tegenover de veiling gebouwd in de jaren dertig. Daar zetten de tuinders hun bloembollen neer in manden, zodat ze via de veiling konden worden verkocht. In de oorlog zaten er Duitsers in het gebouw, zij gebruikten het als depot. Het is echter nog tijdens de oorlog afgebrand. Later is het weer herbouwd, maar de bollenteelt wilde niet zo, hier in Langedijk. Dus het heeft niet zo lang meer geduurd: in de jaren vijftig verloor het Bollengebouw zijn functie.”
