Demaco uit Noord-Scharwoude opereert in een specialistische markt. Ze maken leidingen en apparatuur voor het transport van ijskoud vloeibaar gas. Het bedrijf is opgericht in 1960 en werkte zich na pieken en dalen op tot top drie producent in de cryogene branche. Als een van de weinige bedrijven in de wereld hebben zij al waterstofprojecten gedaan en daar ligt ook de toekomst. Niels Beers is algemeen directeur en vertelt over Demaco, cryotechnologie, de enorme diversiteit aan toepassingen en groene waterstof.
Demaco bouwt cryogene infrastructuren. “Stikstof, helium, waterstof en veel andere gassen kun je in grote volumes opslaan en verplaatsen als ze vloeibaar zijn en ze zijn alleen vloeibaar onder zeer koude temperaturen” legt Niels uit. “Bij een temperatuur lager dan -150 °C spreken we over cryogenie. Als een vloeibaar gas van een tank naar een vriesapplicatie (bijvoorbeeld om bloed in te vriezen in een ziekenhuis) verplaatst moet worden, dan zijn daar leidingen voor nodig waarbinnen de gassen niet opwarmen en geen gasvorm aannemen. Dubbelwandige leidingen met vacuüm isolatie maken dat mogelijk en deze leidingen ontwerpt, produceert en installeert Demaco.”
Van ijsjes tot chips
“Onze techniek kan binnen veel verschillende branches worden toegepast”, vertelt Niels. “De apparatuur die we maken vind je onder andere in de voedingsindustrie, elektronica, automotive, ziekenhuizen maar ook in wetenschappelijke onderzoekscentra en de ruimtevaart. Een paar voorbeelden van toepassingen: Met de stikstof die door onze leidingen gaat ontwierp Ola een proces voor de perfecte knapperige chocoladelaag om een Magnum-ijsje. Bij ESA/ESTEC in Noordwijk simuleren ze de donkere, koude kant van het heelal om allerlei tests te doen in een simulatiekamer die wij voorzien van vloeibaar gas. En onze techniek maakt het mogelijk om producten te testen onder zeer lage temperaturen, zoals chips die de bandenspanning van auto’s meten. Die moeten ook werken als het flink vriest buiten. De diversiteit van de toepassingen van ons werk maakt het werken bij Demaco ongelofelijk interessant.”
Krimpen, koelen en vriezen
De dubbelwandige leidingen van Demaco worden gebruikt voor krimpen, koelen en vriezen. “Krimpen wordt veel gebruikt in automotive”, legt Niels uit. “Een klepzitting die in een motorblok zit wordt in vloeibaar gas gelegd zodat het krimpt. Daarna wordt het in het motorblok geplaatst, dan warmt het geheel op waardoor je een optimale passing krijgt. Koelen wordt veel gebruikt in de research. We doen veel werk voor deeltjesversnellers, zoals CERN in Zwitserland, waarmee elementair wetenschappelijk onderzoek wordt verricht met moleculen die op hoge snelheid met elkaar botsen. In deeltjesversnellers worden moleculen in een baan gebracht en gehouden door magneten. Deze magneten moeten supergeleidend zijn en blijven. Daarvoor worden ze gekoeld door vloeibaar helium van -269 °C, het bijna absolute nulpunt. De infrastructuur die het vloeibare helium bij de magneet brengt is onze core business. Bij GSI in Darmstadt hebben ze met zo’n deeltjesversneller onlangs een methode ontwikkeld waardoor het mogelijk is om mensen met een niet operabele tumor
achter de ogen te bestralen, zonder schade te doen aan de ogen en hersenen. Het is een hele gerichte methode waarbij de bestraling pas op het laatste moment actief wordt. Als je hoort dat dit soort behandelingen worden ontwikkeld en inmiddels operationeel zijn, dan is het heel gaaf om te beseffen dat wij daar onderdeel van zijn. Hoe klein ons aandeel ook is op het geheel, we doen eraan mee. Daar doen we het voor.”
Groene waterstof
Sinds kort heeft de regio Noord-Holland Noord de Europese status van Hydrogen Valley. Het is een toekenning voor regio’s die zich inzetten voor de energietransitie op basis van duurzame waterstof. “Voor ons is waterstof een vloeibaar gas en daar werken we al bijna 40 jaar mee, alleen werd dat tot vijf jaar geleden nog niet duurzaam geproduceerd”, vertelt Niels. “Om groene waterstof te produceren moet het geproduceerd worden in gebieden waar het veel waait en vaak de zon schijnt. Daar voldoet Noord-Holland Noord ruimschoots aan. Waterstof is een steeds groter aandeel van ons werk en we zijn blij met de kennis en financiering vanuit Brussel. Vorige maand hebben we een project opgeleverd in Noorwegen. Daar vaart nu de eerste elektrische ferry op waterstof tussen de fjorden.”
Technici, natuurkundigen en wiskundigen
Bij Demaco werken 135 mensen en daarnaast maken we gebruik van een flexibele schil diverse zzp’ers. “We hebben een prachtig gevarieerd personeelsbestand”, vertelt Niels. “De verdeling van leeftijd, opleidingsniveau en geslacht is heel divers en we hebben maar liefst 28 nationaliteiten. Ook voor ons is het in deze tijd steeds lastiger om personeel te vinden. Technici, natuurkundigen en wiskundigen op universitair niveau zijn schaars maar ook lassers liggen niet voor het oprapen. Meer dan 50% van het personeel in onze fabriek hebben we zelf opgeleid, in samenwerking met beroepsopleidingen in de buurt. We komen niet vaak een sollicitant tegen met cryo-ervaring op zijn CV. Iedereen die hier komt werken heeft dus veel te leren en je bent hier nooit uitgeleerd. Dat we een bedrijf zijn waar je jezelf kunt ontwikkelen is iets waar we trots op zijn en we bieden daar alle mogelijkheden voor.”
Wereldwijd een goede naam
Demaco is in 1960 opgericht door Theo Dekker en is nog altijd een familiebedrijf. Theo is inmiddels overleden, zijn zoon Ronald is nu eigenaar. Al in 1985 begon het bedrijf met cryo-techniek en pionierde het een weg tot de internationale speler die het vandaag de dag is. “90% van onze productie wordt geëxporteerd”, vertelt Niels. “Door onze kennis en jarenlange ervaring hebben we wereldwijd een goede naam opgebouwd. Dat is goud waard. Onlangs waren hier vijftien Koreaanse overheidsbekleders die graag met ons willen werken en die onze fabriek met eigen ogen wilden bekijken. Er worden daar op dit moment twee grote waterstof projecten gerealiseerd. Het is echt heel gaaf dat we voor dit soort grootschalige energietransitie-projecten worden benaderd. We blijven innoveren en ons productportfolio verbeteren. De energietransitie is voor ons een hele interessante markt en we willen hier zelf graag in vooroplopen.”
