Een proeftijd in de arbeidsovereenkomst. Kan dat wel, en zo ja voor hoe lang?

In mijn praktijk merk ik dat werkgevers en werknemers zich soms niet helemaal bewust zijn van de regels die gelden ten aanzien van een proeftijd. Dit terwijl de consequenties groot zijn als een ongeldige proeftijd is afgesproken en een van de twee gebruik wil maken van de proeftijd.

Wat is een proeftijd?

In een arbeidsovereenkomst wordt vaak afgesproken dat de eerste periode geldt als proeftijd. Het doel van de proeftijd voor een werkgever is om inzicht te krijgen in de hoedanigheid van de werknemer en zijn geschiktheid voor de baan. De werknemer krijgt op zijn beurt inzicht in de aard van de werkzaamheden van zijn functie en het bedrijf.

Als de werkgever en werknemer een rechtsgeldige proeftijd zijn overeengekomen, kunnen beiden, zolang de proeftijd nog niet is verstreken, de arbeidsovereenkomst met onmiddellijke ingang opzeggen (dus zonder opzegtermijn). Een reden voor de opzegging hoeft niet gegeven te worden.

Basisvereisten

Een proeftijd moet schriftelijk worden overeengekomen, de werknemer moet meerderjarig zijn en de proeftijd moet voor beide partijen even lang zijn.

Verschil onbepaalde tijd contract en (duur van) bepaalde tijd contract

Of een proeftijd mag worden overeengekomen en hoe lang die mag zijn, hangt af van het type contract en de duur ervan.
In een bepaalde tijd contract van korter dan zes maanden mag geen proeftijd worden afgesproken.
Bij een bepaalde tijd contract van langer dan zes maanden, maar korter dan twee jaar, mag de proeftijd maximaal een maand zijn.
In een bepaalde tijd contract van twee jaar of langer en bij een onbepaalde tijd contract mag een proeftijd worden afgesproken van maximaal twee maanden.

Eindigt de arbeidsovereenkomst niet op een kalenderdatum, maar bijvoorbeeld bij afronding van een project, of zodra degene die de werknemer tijdelijk vervangt vanwege ziekte weer hersteld is, dan mag de proeftijd maximaal een maand zijn.
De proeftijd mag niet worden opgeschort (verlengd), bijvoorbeeld bij ziekte of vakantie.

Nieuwe arbeidsovereenkomst bij dezelfde werkgever

Krijgt een werknemer bij dezelfde werkgever een nieuwe arbeidsovereenkomst (of wordt een bepaalde tijd contract verlengd), dan is een proeftijd niet toegestaan, tenzij de werkzaamheden duidelijk andere vaardigheden of verantwoordelijkheden vergen, waarin de vorige arbeidsovereenkomst geen of onvoldoende inzicht heeft gegeven.

Opvolgende arbeidsovereenkomst bij een andere werkgever

Sluit een werknemer een nieuwe arbeidsovereenkomst met een andere werkgever die juridisch gezien als opvolgend werkgever moet worden beschouwd – bijvoorbeeld in concernrelaties of als de werknemer het werk eerst via een uitzendbureau verrichtte – dan mag geen proeftijd worden afgesproken. Dat is alleen anders als sprake is van duidelijk andere vaardigheden of verantwoordelijkheden in de nieuwe functie.

Is sprake van een overgang van onderneming waarbij een werknemer van rechtswege overgaat naar de nieuwe werkgever, dan mag nooit een proeftijd worden afgesproken, ook niet als sprake is van duidelijk andere vaardigheden of verantwoordelijkheden.

Consequenties verkeerde toepassing

Wordt een proeftijd afgesproken terwijl dat niet is toegestaan of voor een te lange periode, dan is de proeftijd nietig (niet rechtsgeldig). Dat betekent dat er geen beroep op kan worden gedaan. Er kan dan niet worden opgezegd met onmiddellijke ingang en de gewone ontslagregels gelden. Dit kan leiden tot een ongewenst dienstverband, loonvorderingen en juridische procedures.

Patricia Neijtzell de Wilde
Advocaat, Partner, Brantjes Advocaten